درجه حرارت گیاه در محیطی که پرورش و یا نگهداری میشود گیاه بسیار مهم است شدت.
فعالیت های حیاتی گیاه به درجه حرارت محیط بستگی زیادی دارد.
هر یک از گیاهان دارای یک دامنه حرارتی مطلوب یا اپتیمم هستند که میتوانند در آن دامنه بهترین نتیجه را از نظر رشد و بازدهی داشته باشند.
مثلاً بهترین درجه حرارت برای رشد کاهو۱۲ الی ۱۵ درجه سانتیگراد، برای رشد گوجه فرنگی ۱۸ الی ۲۲ درجه و برای خیار ۲۴ الی ۲۵ درجه می باشد.
بنابراین درجه حرارت مطلوب برای یک گیاه ممکن است برای گیاهان دیگر چندان مناسب و ایده آل نباشد.
به منظور رشد و نمو ایده آل اکثر گل ها و محصولات گلخانه ای به درجه حرارتی معادل ۲۵ تا ۲۷ درجه در روز و ۱۲ تا ۱۷ درجه در شب نیاز دارند.
خروج از دامنه حرارتی که ذکر شد گاهی منجر به خسارت جبران ناپذیر میگردد.
در درجه حرارت های پایین تر از از این دامنه فرآیندهای لازم برای حیات از کار میافتد و
به دلیل تشکیل بلور های یخ در بافت های گیاهی آب لازم برای سلول ها از دسترس خارج شد و در نتیجه
آسیب مکانیکی می بینند در شرایط حاد گرمایی نیز آنزیم های کنترل کننده فعالیت های بیوشیمی گیاه غیر فعال، و رشد گیاه مختل خواهد شد.
برای مثال محصول خیار در اثر درجه حرارت بالا رشد بی جهت شاخ و برگ، زیاد میشود
و حتی با ریزش گل و میوه همراه است و در نتیجه تولید میوه و میزان عملکرد محصول کاهش می یابد.
ضمن اینکه افت ناگهانی درجه حرارت نیز باعث بد فرم شدن میوه ها و کمرنگ شدن تمام یا قسمتی از میوه میشود و در شرایط بحرانی رشد بوته ها کم، میوه ها کوچک میمانند و درشت نخواهند شد.
از لحاظ اقتصادی همیشه مقرون به صرفه نیست که به جهت افزایش محصول تمام فاکتورهای رشد را در گلخانه در حد مطلوب فراهم کرد.
در زمستان که نور و شدت آن عامل محدود کننده است، مخصوصاً در روزهای ابری زمستان،
بالا بردن درجه حرارت روز تاثیر مثبت و موثر در فتوسنتز و رشد و نمو گیاهان دارد
ولی در تابستان که شدت نور و حرارت عامل محدود کننده نیست در اختیار قرار دادن رطوبت کافی و
در صورت امکان دی اکسید کربن و تاثیر بسیار مثبت در افزایش محصول گلخانه خواهد داشت.
به عنوان یک قاعده کلی زمانی که فتوسنتز از تنفس میش تر باشد رشد صورت می گیرد.
زمانی که دو مقدار مساوی باشند رشد متوقف و در شب که تنفس بیشتر از فتوسنتز است
به تدریج بنیه گیاه ضعیف خواهد شد و در حقیقت این حالت مواد ذخیره دخیل در رشد بیهوده به مصرف می‌رسد
و باعث ضعیف شدن گیاه، افزایش رشد بی رویه شاخ و برگ و در نتیجه کاهش تولید میوه می شود.
به همین جهت درجه حرارت شب را در گلخانه کم کردن از می گیرند تا با کاهش تنفس و تعرق رشد گیاه تحت تاثیر قرار نگیرد.
اختلاف درجه حرارت روز و شب DIF نام دارد.
دی اف آی (DIF) عاملی تاثیر گذار در مورد ارتفاع گیاه مخصوصاً در مورد تولید گلهای شاخه بریده خواهد بود
در واقع با تغییر DIF در مواردی که تولید تجاری مد نظر است میتوان ارتفاع گیاه را کنترل کرد.
میزان رشد طولی میانگره های ساقه با افزایش درجه حرارت روزانه و کاهش درجه حرارت شبانه افزایش می یابد.
بنابراین زمانی که خیلی مثبت است یعنی درجه حرارت روزانه خیلی بالاتر از درجه حرارت شبانه است ارتفاع گیاهان زیاد میشود.
چنانچه نیاز به کنترل ارتفاع گیاه باشد میتوان میزان DIF را به صفر نزدیک کرد و یا تا حد منفی پایین آورد یعنی درجه حرارت شب بیشتر از روز باشد.
بهترین زمان عملکرد DIF در گیاه مرحله‌ای است که گیاه در حالت جوانی و در زمان رشد سریع خود باشد.
DIF در گیاهانی نظیر داوودی، میخک، شمعدانی، ژربرا و اطلسی اثرات مشهود دارد.
نکات مهم
1. افزایش درجه حرارت به بالاتر از 38 الی ۴۰ درجه سانتیگراد علاوه بر توقف رشد بوته باعث سوختگی کنار برگها میشود
که به تدریج پیشرفت می کند و سطح برگ را فرا می‌گیرد و کاهش محصول را به دنبال خواهد داشت.
2. در دمای پایین تر از ۱۰ درجه سانتیگراد رشد گیاه بسرعت کم میشود و و در دمای نزدیک به صفر فعالیت بوته‌ها به کلی متوقف و
در صورت ادامه به خاطر سرمازدگی بود تا از بین میروند.
3. دمای بالا با رطوبت بالا و بلعکس توام می باشد. معمولاً برای دماهای بالاتر به رطوبت بیشتری برای رشد طبیعی بوته نیاز است.
کاهش دمای داخل گلخانه باعث حرکت رطوبت از قسمت های پایین گلخانه (زیر شاخه و برگ گیاه) و توزیع آن به سایر نقاط میشود.
4. رابطه مستقیم بین نور و دما وجود دارد در روزهای روشن و آفتابی با نور زیاد درجه حرارت بیشتری در مقایسه با روز های ابری و بارانی با نور کم لازم است.
5. درجه حرارت خاک نیز باید حدود ۱۷ الی ۲۰ درجه سانتی گراد نگهداری شود تا اختلالی در جذب آب و مواد غذایی پیش نیاید
و ریشه ها بتوانند به طور فعال به وظایف خود عمل کنند. در صورت سرد بودن خاک و دیر سبز شدن بذر امکان پوسیدن بذر و
ریشه و یا وارد آمدن صدماتی به وسیله قارچهای خاکزی در ناحیه یقه گیاه وجود دارد که در نهایت باعث مرگ گیاهچه میشود.
6. درجه حرارت محیط در موقع جوانه‌زنی و تابش نور باید با توجه به نوع گیاه در حد ۲۰ تا ۲۷ درجه سانتیگراد ثابت نگهداری شود
به همین جهت استفاده از فن تهویه، هیتر و ترموستات جهت تنظیم دما لازم است.
ما را آپارات نیز دنبال کنید
